ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ Ο.Γ.Ε
Σχετικά με τους εμβολιασμούς και τη δράση της ΟΓΕ.
Η ιατρική επιστήμη υποστηρίζει την αναγκαιότητα του εμβολιασμού των ανθρώπων, σαν μέτρο πρόληψης από διάφορες μολυσματικές αρρώστιες. Η κάλυψη ενός ατόμου με τα απαραίτητα εμβόλια προφυλάσσει τόσο το ίδιο το άτομο και ταυτόχρονα και τον κοινωνικό του περίγυρο. Επομένως η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού σχετίζεται γενικότερα με τη Δημόσια Υγεία.
Με τη δημιουργία του «ανοσιακού τείχους», δηλαδή με την εξασφάλιση ανοσίας έναντι μιας ασθένειας μέσω του εμβολιασμού τουλάχιστον του 70% του πληθυσμού, προστατεύονται και εκείνοι που για διάφορους ιατρικούς λόγους δεν επιτρέπεται να εμβολιασθούν. Τα εμβόλια, έχουν συμβάλει ουσιαστικά στην αποτροπή μεγάλων επιδημιών που πριν τη χρήση τους είχαν θερίσει ανθρώπινες ζωές και είχαν αφήσει χιλιάδες αναπήρους.
Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι , μαζί με τα εμβόλια και τη χρήση των αντιμικροβιακών φαρμάκων στην εξάλειψη των επιδημιών, στον έλεγχο των λοιμωδών νοσημάτων, στη μείωση της παιδικής θνησιμότητας και στη βελτίωση της υγείας των λαϊκών στρωμάτων, σημαντικό ρόλο έπαιξε η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, της διατροφής, της κατοικίας, της ύδρευσης, της αποχέτευσης, οι κατακτήσεις που απέσπασαν οι εργαζόμενοι με την πάλη τους μέσω του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος τα προηγούμενα χρόνια.
Σήμερα με την ένταση της οικονομικής κρίσης, την ανεργία, τη επέκταση της φτώχειας , την επιδείνωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης, αλλά και τη δραστική κρατική υποχρηματοδότηση του συστήματος υγείας - πρόνοιας, την ενίσχυση της επιχειρηματικής λειτουργίας του, τις συγχωνεύσεις και το κλείσιμο των δημόσιων μονάδων υγείας, τις περικοπές στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κλπ., αυξάνονται οι κίνδυνοι λοιμώξεων, επιδημιών, ακόμα και μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης, όπως δείχνουν οι επιστημονικές έρευνες.
Σκεφτήκαμε λοιπόν να διερευνήσουμε παραπέρα το θέμα και να εστιάσουμε τη δράση μας στο ζήτημα των εμβολίων ιδιαίτερα των παιδιών.
Ορισμένα στοιχεία.
Εμβόλια είναι ουσίες, οι οποίες όταν χορηγηθούν στον άνθρωπο προκαλούν ειδική ανοσία. (προστασία).
Τα εμβόλια χωρίζονται ανάλογα με την ηλικία και την περίπτωση που πρέπει να γίνουν, σε εμβόλια για παιδιά και εφήβους, για ενήλικες , για ευπαθείς ομάδες και για ταξιδιώτες. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει ο εμβολιασμός των παιδιών.
Ανάλογα με τη σύνθεση τους, χωρίζονται σε μονοδύναμα, όταν αφορούν μία νόσο πχ ηπατίτιδα Β και πολυδύναμα περισσότερες, πχ το τριπλούν για διφθερίτιδα, τέτανο και κοκίτη
Με βάσει τις οδηγίες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ), στην Ευρώπη έχει συνταχθεί και εκδοθεί σχετικό Ευρωπαϊκό πρόγραμμα και ειδικά εθνικά προγράμματα σε κάθε χώρα, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες που μπορεί να υπάρχουν. Στη χώρα μας συντάσσεται κάθε χρόνο Εθνικό Προγράμματα Εμβολιασμού από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας.
Σε περίπτωση αλλαγής των επιδημιολογικών συνθηκών (π.χ. επιδημία, πανδημία) οι συστάσεις αλλάζουν.
Η έγκριση των εμβολίων για να κυκλοφορήσουν γίνεται από τον Οργανισμό Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των Ηνωμένων Πολιτειών ή του αντίστοιχου οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλων χωρών.
Τα εμβόλια, ιδιαίτερα τα παιδικά θεωρούνται απαραίτητα και πρέπει να γίνονται καθολικά, αδιάλειπτα και προγραμματισμένα, με ευθύνη του κράτους, με κεντρικό σχεδιασμό και έλεγχο. Μαζί με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού πρέπει να ορίζονται τα ανάλογα δημόσια εμβολιαστικά κέντρα σε όλη τη χώρα, να εξασφαλίζεται η λειτουργία τους με προσωπικό, αναλώσιμα υλικά ασφαλή και επαρκή και να ενημερώνεται όλος ο πληθυσμός με ειδικές κρατικές καμπάνιες.
Ατομικά σε κάθε παιδί ή ενήλικα το πρόγραμμα, το ορίζει ο γιατρός ανάλογα με το ατομικό ιστορικό. Εκδίδεται βιβλιάριο υγείας που κρατάει ο γονιός ή ο ενήλικας. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται από το εμβολιαστικό κέντρο, το οποίο πρέπει να κρατάει και ονομαστικό αρχείο, για κάθε εμβολιασθέντα ώστε να εντοπίζεται και να ειδοποιείται αν καθυστερήσει κάποιος.
Να σημειωθεί ότι χρειάζεται να συμπληρωθούν όλες οι δόσεις, καθώς και οι επαναληπτικές, για να θεωρείται το άτομο καλυμμένο απέναντι στην ασθένεια.
Τα εμβόλια όπως όλα τα φάρμακα , μπορεί να έχουν και κάποιες παρενέργειες, από ελαφρές έως και σπάνια σοβαρότερες. Γι’ αυτό πρέπει να επιβάλλονται αυστηροί κανόνες ασφάλειας και επιτήρησης. Όπως πχ να γίνονται από γιατρούς ή με την επίβλεψη των γιατρών από άλλους εκπαιδευμένους υγειονομικούς σε ειδικά κέντρα εμβολιασμών ή σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους (σχολεία, παιδικούς σταθμούς κλπ.). Τα εμβόλια να είναι ασφαλή από τη παραγωγή, τη συντήρηση μέχρι και την εφαρμογή τους. Να ενημερώνονται οι γονείς σωστά, να ειδοποιούν οπωσδήποτε το γιατρό για τυχόν παρενέργειες.
Τι συμβαίνει σήμερα;
Σήμερα που η οικονομική κρίση βαθαίνει, οι συνθήκες ζωής και εργασίας των λαϊκών στρωμάτων χειροτερεύουν, οι ανασφάλιστοι αυξάνουν, η φτώχεια και οι συνέπειές της μεγαλώνουν, οι μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) του δημοσίου ή του ΕΟΠΥΥ συνεχώς συρρικνώνονται, υποβαθμίζονται και εμπορευματοποιούνται, υπάρχει όχι μόνο κίνδυνος, αλλά και σοβαρές ενδείξεις, για τη μη καθολική και ολοκληρωμένη εφαρμογή του εθνικού εμβολιαστικού προγράμματος, ιδιαίτερα σε ανέργους, ανασφάλιστους, μετανάστες χωρίς έγγραφα, ειδικούς πληθυσμούς όπως στους Ρομά, σε φυλακισμένους, φορείς διαφόρων ασθενειών κλπ. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η επανεμφάνιση ή αύξηση ασθενειών όπως η φυματίωση, η διφθερίτιδα κλπ. και επίπτωση στη Δημόσια Υγεία.
Αυτό που πρέπει να γίνει γνωστό και είναι σίγουρα θετική κατάκτηση, είναι πως υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο για την πλήρη εμβολιαστική κάλυψη όλου του παιδικού και εφηβικού πληθυσμού ασφαλισμένων, ανασφάλιστων, απόρων, ειδικών ομάδων και μεταναστών χωρίς έγγραφα.
Το Υπουργείο Υγείας απέστειλε εγκύκλιο προς τους αρμόδιους φορείς, προκειμένου ο συστηματικός εμβολιασμός σύμφωνα με το επικαιροποιημένο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών να καλύπτει όλες τις ομάδες πληθυσμού, ασφαλισμένους και μη.
Για τους ανασφάλιστους και απόρους έχει εκδοθεί ειδική εγκύκλιος από το Υπουργείο Υγείας με θέμα «Πρόγραμμα Εμβολιασμών απόρων και ανασφαλίστων παιδιών και εφήβων» 8/11/2012 (επισυνάπτονται.) Το συντονισμό για την εφαρμογή και υλοποίηση αυτής της εγκυκλίου έχουν αναλάβει οι Περιφέρειες.
Το ερωτηματικό είναι σε ποιο βαθμό τηρείται, από τη στιγμή που δεν ορίζονται με ακρίβεια από το κράτος: Τα εμβολιατικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα είναι ελάχιστα (40 νοσοκομεία, 200 ΚΥ, 40 Ιατρεία δήμων). Δεν καταγράφονται συγκεκριμένα, ανά περιφέρεια, δήμο, δημοτικό διαμέρισμα. Δεν εξασφαλίζεται το αναγκαίο προσωπικό, αλλά και υλικό. Δεν υπάρχει έλεγχος και ενημέρωση του πληθυσμού.
Κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι γεννιούνται περί τις 30.000 παιδιά από ανασφάλιστους γονείς. Λεπτομερέστερα αναλυτικά στοιχεία δεν υπάρχουν. Π.χ. πόσα είναι τα ανασφάλιστα, τα άπορα και όλες αυτές οι κατηγορίες που καλύπτονται μέσω αυτού του προγράμματος του υπουργείου Υγείας. Δεν αναφέρει πόσα εμβόλια αγοράζει το υπουργείο για να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών αυτών. Σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι σαφές κατά πόσο έχει ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός ( έχουν γίνει οι επαναληπτικές δόσεις ) καθώς εμπλέκονται και ΜΚΟ που δίνουν καρτέλα εμβολιασμών πχ σε παιδιά μεταναστών μόνο κατά τη δήλωση των γονέων. Γι’ αυτό παίζει σημαντικό ρόλο να υπάρχουν και να είναι οργανωμένες οι αντίστοιχες υπηρεσίες, ώστε να παρακολουθούν τα παιδιά στις διάφορες φάσεις της κάθε ηλικίας.
Η «Εθνική Μελέτη Κατάστασης Εμβολιασμού στην Ελλάδα του 2012» δίνει τα εξής στοιχεία.
- Το εμβολιαστικό επίπεδο των παιδιών τουλάχιστον μέχρι το 2011 βρέθηκε αρκετά υψηλό.
- Την ίδια περίοδο το 65-70% των παιδικών εμβολιασμών έγιναν στον ιδιωτικό τομέα, «πράγμα που υποδηλώνει μεγάλη έλλειψη δημόσιων υποδομών».
- Η εμβολιαστική κάλυψη ορισμένων ευάλωτων ομάδων πληθυσμού όπως Ρομά και μετανάστες τείνει να είναι χαμηλότερη.
Επίσης σε μία αποσπασματική μελέτη της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και σε δείγμα 1087 ερωτηθέντων τον Ιανουάριο του 2013, ( δύο μήνες μετά την εγκύκλιο του Υπουργείου) , το 10% δήλωσαν πως τα παιδιά τους δεν ήταν καλυμμένα σύμφωνα με το Εθνικό πρόγραμμα.
Που μπορεί να γίνει ο εμβολιασμός.
Γενικά ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει στα ιατρεία του ΕΟΠΥΥ, σε ΚΥ, σε δημόσια νοσοκομεία και σε συνδεδεμένες μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ) με αυτά, σε ιδιωτικά ιατρεία, ενώ υπάρχει ανάμιξη ΜΚΟ και εκκλησίας.
Οι έχοντες ασφάλεια, μπορούν να εμβολιασθούν στις μονάδες του ΕΟΠΥΥ ή στους συμβεβλημένους γιατρούς με τον ΕΟΠΥΥ. Επίσης έχει δυσκολέψει η διαδικασία αφού, η προμήθεια δεν γίνεται κεντρικά από τον ΕΟΠΥΥ , αλλά ο γονιός πρέπει να επισκεφθεί το κέντρο εμβολιασμού, ορισμένες μόνο μέρες και ώρες τη βδομάδα, ή να πάει σε συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΥΥ γιατρό, ή σε ιδιώτη και να πληρώσει την επίσκεψη, να πάρει τη συνταγή από το γιατρό, να πάρει το εμβόλιο χωρίς πληρωμή συμμετοχής και να ξαναπάει στο κέντρο εμβολιασμού ή στο ιδιωτικό ιατρείο για να το κάνει. Πέρα από το χρόνο είναι αυτονόητο ότι δημιουργούνται και άλλα προβλήματα πχ ασφάλειας από ενδεχόμενη ανεπαρκή συντήρηση του εμβολίου από το γονιό κατά τη μεταφορά του από το φαρμακείο ή την αποθήκευσή του στο σπίτι, μέχρι να το πάει στο γιατρό, πληρωμή ιατρικής επίσκεψης κλπ.
Το εμβόλιο εναντίον του ιού ΡΟΤΑ, που προκαλεί πολύ σοβαρές γαστρεντερίτιδες σε παιδιά μέχρι 2 ετών, ενώ εντάσσεται στο Εθνικό Πρόγραμμα δεν καλύπτεται η συνολική δαπάνη από τον ΕΟΠΥΥ. Όταν ο παιδίατρος το ζητήσει, ο γονιός, επιβαρύνεται με συμμετοχή 25% περίπου 60 ευρώ συνολικά. Η εξήγηση ότι στο πρόγραμμα εμβολιασμών, τα εμβόλια τις γρίπης και του ΡΟΤΑιού χαρακτηρίζονται «συνιστάμενα» και όχι υποχρεωτικά, δεν μας καλύπτει. Εμείς ζητάμε και για τα συνειστώμενα να μην πληρώνει συμμετοχή ο ασφαλισμένος η ανασφάλιστος
Οι ανασφάλιστοι μπορούν να εμβολιαστούν μόνο σε μονάδες του Δημόσιου Τομέα. Δηλαδή σε ΚΥ, σε εξωτερικά παιδιατρικά ιατρεία ορισμένων δημόσιων νοσοκομείων (40 Πανελλαδικά) και σε συνδεδεμένες μονάδες ΠΦΥ με αυτά, σε Αγροτικά ιατρεία, σε δημοτικά ιατρεία, καθώς και σε ΙΑΚ . με χαρτί απορίας ή αντίστοιχες βεβαιώσεις χωρίς πληρωμή συμμετοχής. Το εμβόλιο σε έφηβες για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας παρέχεται χωρίς συμμετοχή.
Τέλος είναι γνωστό ότι εμπλέκονται και οι ΜΚΟ και άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις, οι οποίες μάλιστα προβάλλονται και από το υπουργείο.
Οι κατά τόπους περιφέρειες δεν υποχρεώνουν τους δήμους να δημιουργήσουν όλες τις προϋποθέσεις ώστε να μπορούν να κάνουν εμβολιασμούς. Έτσι αρκετοί δημοτικά ιατρεία δεν εκτελούν εμβολιασμούς η βάζουν κάποιες προϋποθέσεις…………έγγραφο .προϋποθέσεις βάζουν και τα ΠΙΚΠΑ………………………..
Για τα εμβόλια της φυματίωσης (BCG), και της ηπατίτιδας Β, παρότι συμπεριλαμβάνονται στα υποχρεωτικά, φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα.
Για τις περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, που με βάση την εγκύκλιο του Υπουργείου, πρέπει να γίνονται σε βρέφη και νεογνά στα μαιευτήρια, υπάρχουν πληροφορίες ότι σε ορισμένα δεν γίνονται, καθώς και σε όλα τα ιδιωτικά. Η απάντηση του υπουργείου ήταν ότι, στα δημόσια έχει ζητήσει έλεγχο και στα ιδιωτικά, δεν έχει σταλεί η εγκύκλιος καθώς εκεί δεν πάνε ομάδες υψηλού κινδύνου. Η δική μας θέση είναι, ότι ο έλεγχος πρέπει να είναι σταθερός και αυστηρός. Για δε τα ιδιωτικά πρέπει να σταλεί και σε αυτά, έστω και για τις λίγες εξαιρέσεις.
Για τα παιδιά σχολικής ηλικίας, τα εμβολιαστικά προγράμματα στα σχολεία έχουν σχεδόν εκλείψει με αποτέλεσμα να γίνονται τελείως αποσπασματικά και άρα αναποτελεσματικά. Δεν υπάρχει ούτε ενιαία αντιμετώπιση , ούτε συνολική εικόνα.
Το μόνο που ζητάνε είναι το πιστοποιητικό υγείας των παιδιών στην 1η , 3η και 5η δημοτικού όπου φαίνονται και οι εμβολιασμοί. Για το πιστοποιητικό τις περισσότερες φορές υποχρεώνεται να πληρώσει ο γονιός, καθώς ο ΕΟΠΥΥ δεν δίνει και τα ραντεβού είναι μακροχρόνια. Είναι και αυτό ένα θέμα προς διερεύνηση ………………………………
Η θέση της ΟΓΕ για τους εμβολιασμούς παιδιών και εφήβων.
- Οι εμβολιασμοί πρέπει να γίνονται δωρεάν αποκλειστικά από το δημόσιο σύστημα υγείας και τις μονάδες του ΕΟΠΥΥ, να υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός και έλεγχος σε όλα τα παιδιά και τους ενήλικες που ζούν στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Να υπάρχει επαρκής, χωροταξικά διαρθρωμένη και καλά στελεχωμένη υποδομή στην ΠΦΥ μέχρι και το τελευταίο χωριό, ώστε να είναι εύκολη η πρόσβαση.
- Η χρηματοδότηση να γίνεται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η λογική του «κόστους-οφέλους» και στα εμβόλια, που προωθεί το υπουργείο, είναι επικίνδυνη.
- Να υπάρχει αναλυτική κεντρική καταγραφή αλλά και αποκεντρωμένη ανά δήμο και δημόσιο εμβολιαστικό κέντρο, ώστε να μπορεί να γίνεται ο έλεγχος, αλλά και η ειδοποίηση σε όποια παιδιά καθυστερούν. Η ευθύνη πρέπει να είναι του κράτους.
- Υπεύθυνο για την προμήθεια, ποιότητα, επάρκεια και εφοδιασμό των υγειονομικών μονάδων με εμβόλια είναι το κράτος. Τα εμβολιαστικά κέντρα είναι υπεύθυνα για τη συντήρηση των εμβολίων, τη σωστή εκτέλεση των εμβολιασμών και την πλήρη ενημέρωση με τα στοιχεία των εμβολιασθέντων των αρμόδιων κρατικών φορέων.
- Οι γονείς πρέπει να ενημερώνονται με επίσημες κρατικές καμπάνιες για την αναγκαιότητα των εμβολιασμών σωστά, να παρακολουθούν το εμβολιαστικό πρόγραμμα και να ειδοποιούν το κέντρο για όποιες παρενέργειες, ώστε να αντιμετωπίζονται έγκαιρα και σωστά και να καταγράφονται τα περιστατικά. Ενημέρωση πρέπει να γίνεται και στα σχολεία σε όλο το μαθητικό πληθυσμό.
- Το κάθε παιδί να έχει βιβλιάριο υγείας όπου καταγράφονται οι εμβολιασμοί και ότι άλλο χρειάζεται.
- Όλα τα παιδιά πρέπει να επισκέπτονται το γιατρό τους ξανά στην ηλικία των 11-12 ετών(τέλος δημοτικού, έναρξη φοίτησης στο γυμνάσιο), ώστε να γίνεται έλεγχος της εμβολιαστικής τους κάλυψης και καταγραφή της στην ειδική σελίδα του ατομικού βιβλιαρίου υγείας.
- Η έρευνα πάνω στα εμβόλια να διενεργείται από δημόσια ιδρύματα , πανεπιστήμια , νοσοκομεία και να χρηματοδοτείται από το κράτος.
Προτείνουμε:
1. Η ΟΓΕ κεντρικά να ζητήσει συνάντηση με το υπουργείο, όπου θα ζητήσει αναλυτικά στοιχεία για τους εμβολιασμούς και θα επιδώσει τα αιτήματα.
2 Οι σύλλογοι και οι ομάδες της ΟΓΕ, να ενημερωθούν για το δικαίωμα του δωρεάν εμβολιασμού στις προαναφερόμενες μονάδες υγείας σε αστικά κέντρα και την επαρχία. Να συγκεντρώσουν στοιχεία που αφορούν την περιοχή τους: ΠΧ πού γίνονται οι εμβολιασμοί, πόσα εμβολιαστικά κέντρα υπάρχουν , είναι επαρκώς στελεχωμένα, υπάρχει επάρκεια διαθέσιμων εμβολίων και ότι άλλο εκτιμούν.
Το κύριο ζήτημα είναι να διεκδικηθεί η πλήρης εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών των ανασφάλιστων, άπορων οικογενειών, των μεταναστών, από τις δημόσιες μονάδες υγείας που υπάρχουν σε κάθε περιοχή. Να πάρουμε υπ’ όψη ότι υπάρχουν εργαζόμενοι που έχασαν την ασφάλισή τους – για οποιοδήποτε λόγο – και μπορεί να θεωρούν ότι ταυτόχρονα έχασαν και τον δωρεάν εμβολιασμό των παιδιών τους.
Οι Σύλλογοι της ΟΓΕ σε κάθε περιοχή μπορούν να ενημερώσουν ιδιαίτερα τις ανασφάλιστες γυναίκες (ανακοινώσεις – περιοδείες – συσκέψεις – επισκέψεις σε διάφορους χώρους κλπ.), να γίνουν παρεμβάσεις, παραστάσεις μαζί με ανασφάλιστες γυναίκες στις δημόσιες μονάδες υγείας με διεκδίκηση το δωρεάν εμβολιασμό των παιδιών.
3. Οι σύλλογοι και οι ομάδες της ΟΓΕ να διεκδικήσουν από τους δήμους την εφαρμογή του εμβολιαστικού προγράμματος, ακόμα οι δήμοι να εξασφαλίσουν από το κράτος την υποδομή και την χρηματοδότηση για την κάλυψη όλων των απαραίτητων εμβολιασμών.
4. Να συνεργαστούν για το θέμα αυτό με τις λαϊκές επιτροπές.
5. επειδή η εφαρμογή του εμβολιαστικού προγράμματος σχετίζεται με τη Δημόσια Υγεία πρέπει να ανησυχούμε όλοι, ακόμα και οι γονείς που τα παιδιά τους έχουν εμβολιαστεί.
Επισυνάπτονται οι πίνακες του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών για παιδιά και για ενήλικες και ο κατάλογος των εμβολίων.
- 1.Ηπατίτιδας Β
- 2.Διφθερίτιδας, Τετάνου, Κοκίτη
- 3.Πολιομυελίτιδας
- 4.Αιμόφιλου Ινφλουέντζας Β
- 5.Πνευμονοκόκκου
- 6.Μηνιγγιτιδόκοκκου
- 7.Ιλαράς, Ερυθράς, Παρωτίτιδας
- 8.Ανεμοβλογιάς
- 9.Ηπατίτιδας Α
- 10.Ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων
- 11. Φυματίωσης
- 12. Γρίπης (για ομάδες αυξημένου κινδύνου)
- 13. Ρότα Ιού
Μαριάνθη Αλειφεροπούλου Χαλβατζή
30/4/2013
